ธาตุแตกก่อนเสียชีวิตคืออะไร ต้องสังเกตอาการใดบ้าง

การดูแลผู้ป่วยในวาระสุดท้ายของชีวิตเป็นช่วงเวลาที่มีความละเอียดอ่อนและต้องการความเข้าใจอย่างลึกซึ้ง การเรียนรู้และเข้าใจถึงการเปลี่ยนแปลงของร่างกายในระยะนี้จะช่วยให้ผู้ดูแลสามารถช่วยเหลือผู้ป่วยให้จากไปอย่างสงบ และไม่ทุกข์ทรมาน พร้อมทั้งช่วยให้ครอบครัวสามารถเตรียมใจและยอมรับกับการจากไปได้ดีขึ้น บทความนี้ Senera Senior Wellness จะชวนไปรู้จักกับธาตุแตกก่อนเสียชีวิตว่าคืออะไร ต้องมีการดูแลผู้ป่วยอย่างไร

ธาตุแตกก่อนเสียชีวิตคืออะไร

ธาตุแตกก่อนเสียชีวิต คือ ภาวะที่ร่างกายเริ่มสูญเสียการทำงานของระบบต่าง ๆ อย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะอวัยวะสำคัญ เช่น สมอง หัวใจ และปอด ซึ่งเป็นกระบวนการตามธรรมชาติที่เกิดขึ้นในช่วงวาระสุดท้ายของชีวิต ร่างกายจะค่อย ๆ ลดการทำงานของระบบที่ไม่จำเป็นลง และมุ่งเน้นการทำงานของอวัยวะสำคัญเพื่อประคองชีวิตเป็นหลัก ซึ่งส่วนใหญ่ผู้ที่อยู่ในภาวะธาตุแตกก่อนเสียชีวิตมักจะไม่ค่อยรับรู้แล้ว

อาการธาตุแตกก่อนเสียชีวิต

เมื่อเข้าสู่ระยะสุดท้ายของชีวิต ร่างกายจะแสดงสัญญาณการเปลี่ยนแปลงหลายอย่าง ซึ่งเป็นกระบวนการตามธรรมชาติที่บ่งบอกว่าร่างกายกำลังเข้าสู่ภาวะธาตุแตกก่อนเสียชีวิต ผู้ดูแลควรทำความเข้าใจและเตรียมพร้อมรับมือกับการเปลี่ยนแปลงที่จะเกิดขึ้น

1. สมองทำงานได้น้อยลง

เมื่อเข้าสู่ภาวะธาตุแตกก่อนเสียชีวิต สมองจะลดการทำงานในส่วนที่ไม่จำเป็นลง และมุ่งเน้นการควบคุมระบบสำคัญที่จำเป็นต่อการมีชีวิต เช่น การหายใจและการเต้นของหัวใจ ส่งผลให้ผู้ป่วยอาจมีอาการสับสน ง่วงซึม หรือไม่รู้สึกตัว แต่ยังสามารถได้ยินเสียงและรับรู้การสัมผัสได้

2. ประสาทสัมผัสทำงานน้อยลง

การรับรู้ทางประสาทสัมผัสจะค่อย ๆ ลดลงตามลำดับ โดยเริ่มจากการมองเห็นและการพูดที่จะเสื่อมถอยไป ตามด้วยการรับรู้การสัมผัสและการได้ยิน ซึ่งจะเป็นประสาทสัมผัสสุดท้ายที่ยังคงทำงานอยู่ ดังนั้นการพูดคุยและสัมผัสผู้ป่วยจะรับรู้ได้ แม้ผู้ป่วยจะดูเหมือนไม่รู้สึกตัวก็ตาม

3. อาการหายใจติดขัด (Death Rattle)

อาการหายใจติดขัดหรือมีเสียงครืดคราดในลำคอเป็นภาวะที่พบได้บ่อยในช่วงธาตุแตกก่อนเสียชีวิต เกิดจากการที่มีของเหลวหรือเสมหะสะสมในลำคอและทางเดินหายใจ แม้จะฟังดูน่ากังวล แต่ผู้ป่วยมักไม่ได้รู้สึกทุกข์ทรมานจากอาการนี้ เนื่องจากอยู่ในภาวะที่การรับรู้ลดลงแล้ว

4. มีอาการสับสน

ภาวะสับสนในช่วงธาตุแตกก่อนเสียชีวิตอาจเกิดได้จากหลายสาเหตุ เช่น การที่สมองได้รับออกซิเจนไม่เพียงพอ ผลข้างเคียงจากยา หรือความไม่สมดุลของสารเคมีในร่างกาย ผู้ป่วยอาจมีอาการกระสับกระส่าย พูดจาสับสน หรือเห็นภาพหลอน ซึ่งเป็นภาวะปกติที่เกิดขึ้นได้

5. ไม่อยากอาหาร

อาการเบื่ออาหารและไม่อยากดื่มน้ำเป็นอาการที่พบได้บ่อยในช่วงธาตุแตกก่อนเสียชีวิต เนื่องจากร่างกายไม่สามารถย่อยและใช้ประโยชน์จากอาหารได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้ผู้ป่วยรู้สึกไม่อยากอาหาร การฝืนให้ผู้ป่วยได้รับสารอาหารที่มากเกินไป อาจทำให้รู้สึกไม่สุขสบายและภาวะแทรกซ้อนได้

การดูแลผู้ป่วยในช่วงก่อนเสียชีวิต

การดูแลผู้ป่วยในช่วงธาตุแตกก่อนเสียชีวิตควรเน้นที่การสร้างความสุขและลดความทุกข์ทรมาน โดยคำนึงถึงคุณภาพชีวิตในช่วงเวลาที่เหลืออยู่เป็นสำคัญ

มีการวางแผนการใช้ยา

การวางแผนการใช้ยาสำหรับผู้ป่วยในระยะธาตุแตกก่อนเสียชีวิตมีความสำคัญอย่างยิ่ง เนื่องจากการทำงานของอวัยวะต่าง ๆ โดยเฉพาะตับและไตเริ่มเสื่อมถอยลง จึงต้องมีการปรับเปลี่ยนการใช้ยา โดยปรับลดยาบางประเภทที่ไม่จำเป็น เช่น ยาลดความดัน ยาเบาหวาน ยาลดไขมัน หรือวิตามินต่าง ๆ แต่จะคงไว้เฉพาะยาที่จำเป็นต่อการบรรเทาอาการทุกข์ทรมาน เช่น ยาแก้ปวด ยาลดอาการหอบเหนื่อย หรือยาลดความวิตกกังวล

จัดห้องพักให้สะดวกสบาย

การจัดสภาพแวดล้อมที่เหมาะสมสำหรับผู้ป่วยในระยะธาตุแตกก่อนเสียชีวิตเป็นปัจจัยสำคัญที่จะช่วยให้ผู้ป่วยรู้สึกผ่อนคลายและสงบ ควรจัดห้องให้มีอากาศถ่ายเทสะดวก ไม่ร้อนหรือเย็นเกินไป มีอุณหภูมิที่เหมาะสม หลีกเลี่ยงแสงที่จ้าเกินไปแต่ควรมีแสงธรรมชาติส่องเข้ามาบ้างในเวลากลางวัน และจัดวางสิ่งของให้เป็นระเบียบเพื่อความสะดวกในการดูแล 

หมั่นพลิกตัว ทำกายภาพบำบัด

การดูแลร่างกายผู้ป่วยในระยะธาตุแตกก่อนเสียชีวิตต้องทำอย่างระมัดระวังและสม่ำเสมอ โดยตะแคงตัวทุก 2 ชั่วโมง จัดท่านอนให้มีหมอนรองตามจุดต่าง ๆ เพื่อลดแรงกดทับ และทำกายภาพบำบัดอย่างสม่ำเสมอ เพื่อช่วยยืดเหยียดกล้ามเนื้อและข้อต่อ ป้องกันข้อติดและกล้ามเนื้อหดเกร็ง กระตุ้นการไหลเวียนเลือดแล้ว

สิ่งที่ญาติผู้ป่วยควรใส่ใจ

การดูแลผู้ป่วยในภาวะธาตุแตกก่อนเสียชีวิตไม่เพียงแต่ต้องใส่ใจผู้ป่วยเท่านั้น แต่ญาติผู้ดูแลก็ต้องดูแลสุขภาพกายและใจของตนเองด้วย ควรแบ่งเวลาพักผ่อน ผลัดเปลี่ยนหน้าที่การดูแลกับสมาชิกในครอบครัว และไม่ลืมที่จะดูแลสุขภาพของตนเอง เพราะการมีสุขภาพกายและใจที่แข็งแรงจะช่วยให้สามารถดูแลผู้ป่วยได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น

สรุป

การเข้าใจและยอมรับว่าภาวะธาตุแตกก่อนเสียชีวิตเป็นกระบวนการตามธรรมชาติ จะช่วยให้ทั้งผู้ป่วยและครอบครัวสามารถเผชิญกับช่วงเวลานี้ได้อย่างสงบและมีสติ แต่ในช่วงเวลาที่ป่วยการได้รับการดูแลที่ดีก็ช่วยให้ผู้ป่วยได้ใช้ช่วงชีวิตในวาระสุดท้ายได้สุขสบายที่สุด สำหรับครอบครัวใดที่มีผู้ป่วย แต่ไม่มีเวลาในการดูแลได้อย่างเต็มที่ ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุ Senera Senior Wellness เราพร้อมเป็นผู้ช่วยในการดูแลผู้สูงอายุ ผู้ป่วยในทุก ๆ ระยะ ด้วยบุคลากรที่เชี่ยวชาญทางการดูแลผู้ป่วยสูงอายุโดยเฉพาะ พร้อมทั้งมีเครื่องมือเทคโนโลยีที่ทันสมัย มีความใส่ใจในการให้บริการ ให้คุณมั่นใจได้ว่าคนที่คุณรักจะฟื้นตัวจากอาการเจ็บป่วยได้อย่างรวดเร็ว